Alles over de menstruatiecyclus

Iedere gezonde vrouw krijgt ermee te maken: de menstruatie. De leeftijd waarop een meisje voor het eerst ongesteld wordt ligt tussen de elf en de zestien jaar. Er zijn echter ook meisjes die al voor hun elfde, of pas na hun zestiende met hun eerste menstruatie te maken krijgen. Maar waarom worden vrouwen eigenlijk ongesteld? Wat gebeurt er precies in de baarmoeder tijdens de menstruatiecyclus? En wat betekent het wanneer er sprake is van een uitblijvende menstruatie?

Hoe lang duurt een menstruatiecyclus?

Wanneer iets een cyclus is, houdt dit in dat het zich steeds weer op dezelfde manier herhaalt. Dit is ook het geval bij de menstruatie van een vrouw. De lengte van de menstruatiecyclus man per vrouw verschillen. Een gemiddelde menstruatiecyclus duurt tussen de 23 en 35 dagen. Het kan voorkomen dat een vrouw een onregelmatige menstruatiecyclus heeft. Dit betekent dat de lengte in dagen tussen de menstruaties verschilt. De menstruatiecyclus bestaat uit verschillende fases, maar begint altijd op de dag dat de menstruatie begint en eindigt op de dag voordat de nieuwe menstruatie begint.

Menstruatie

De menstruatiefase in de menstruatiecyclus wordt ook wel de ‘bloedingsfase’ genoemd. Deze fase in de cyclus toont aan dat de eicel in de baarmoeder niet bevrucht is door een zaadcel. Deze onbevruchte eicel moet vervolgens plaats gaan maken voor een nieuwe eicel en een mogelijke nieuwe zwangerschap. Dit betekent dat het baarmoederslijmvlies, met daarin de onbevruchte eicel, opgeruimd moet worden. Je baarmoeder stoot het slijmvlies af, wat leidt tot het bloedverlies. De gemiddelde menstruatie duurt twee tot acht dagen.

Folliculaire fase

Wanneer het oude baarmoederslijmvlies in de baarmoeder is opgeruimd, geven de hersenen van een vrouw het follikel stimulerend hormoon af. Dit hormoon zorgt ervoor dat de follikels, een soort blaasjes die de eicellen bevatten, in de eierstokken gaan rijpen. Per menstruatiecyclus rijpt slechts één follikel voldoende om een zwangerschap als gevolg te hebben. De follikels maken vervolgens het hormoon oestrogeen aan. Dit hormoon zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies dikker wordt en er zo een nieuw nestje voor een eventuele bevruchte eicel gemaakt kan worden. In de folliculaire fase bereidt de baarmoeder zich voor op een mogelijke zwangerschap.

De ovulatie

Tijdens de ovulatie of eisprong verlaat de volledig gerijpte eicel de eierstok. 24 tot 36 uur voordat dit plaatsvindt stijgt de productie van het luteïniserend hormoon (LH) tot de zogenaamde LH-piek. Op dat moment ben je op je vruchtbaarst. Deze LH-piek zorgt er eveneens voor dat het omhulsel van de eicel openbarst. Het kan voorkomen dat er twee of meer eicellen uit de eierstok vrijgekomen zijn. Dit kan leiden tot een zwangerschap van bijvoorbeeld een tweeling.

Na het openbarsten van het omhulsel van de eicel, kan het zijn weg afleggen naar de eileider. Hier wacht de eicel op een eventuele bevruchting. Ondertussen produceert de achtergebleven follikel het hormoon progesteron en oestrogeen. Dit zorgt voor een optimale dikte van het baarmoederslijmvlies. Tegelijkertijd krimpt de follikel, waardoor de productie van de twee hormonen afneemt. Wanneer de eicel onbevrucht blijft, zorgt dit ervoor dat de wand van baarmoederslijmvlies uiteindelijk afgebroken en opgeruimd wordt. Dit leidt tot de volgende menstruatie en begint de menstruatiecyclus weer van voor af aan.

Zwangerschap of opnieuw menstrueren

Wanneer de ovulatie ten einde is, en de eicel onbevrucht blijft, wordt het baarmoederslijmvlies door de baarmoeder afgestoten. De baarmoeder stoot het slijmvlies af door samen te trekken, wat menstruatiepijn als gevolg kan hebben. Deze menstruatiepijn is dus eigenlijk pijn door kramp in de baarmoeder. Menstruatiepijn kan geen kwaad, maar is natuurlijk wel lastig bij de dagelijkse bezigheden. Waar de ene vrouw zo goed als geen pijn ervaart tijdens de menstruatie, kan het bij de andere vrouw lijden tot drie dagen ontzettende buikpijn.

Natuurlijk kan er na de ovulatie ook sprake zijn van een zwangerschap. Dit is het geval wanneer de eicel wel bevrucht is tijdens de ovulatie. De bevruchte eicel, op dit moment al een embryo, nestelt zich binnen vijf tot acht dagen na de eisprong in de wand van baarmoederslijmvlies. Vanaf het moment van de innesteling ben je daadwerkelijk zwanger en kan het embryo in negen maanden uitgroeien tot een baby. Je lichaam geeft tijdens de zwangerschap het zwangerschapshormoon hCG af, wat zorgt voor de zwangerschapssymptomen.

Op welke dagen ben je het meest vruchtbaar?

Wanneer je een kinderwens hebt, wil je natuurlijk graag weten op welke dagen van de menstruatiecyclus je het meest vruchtbaar bent. Gemiddeld begint vanaf dag elf de periode met ‘vruchtbare dagen’ en deze duurt doorgaans vijf dagen, dus tot en met dag vijftien. Tijdens deze dagen heb je de meeste kans om zwanger te worden. Binnen deze vruchtbare dagen bevindt zich ook de ovulatie, of eisprong. Waar zaadcellen enkele dagen in de baarmoeder kunnen overleven, blijft de eicel na de eisprong nog maar één dag in leven.

Hoe werkt een ovulatietest?

Met een ovulatietest kun je de hoeveelheid LH in de urine meten. Dit hormoon stijgt gewoonlijk enkele dagen vóór de eisprong. Bij de ovulatietests zitten doorgaans meerdere stripjes, waardoor je op verschillende dagen de hoeveelheid LH in je unrine kunt meten. Wanneer je met behulp van de stripjes hebt gemerkt dat je LH-waarde aanzienlijk verhoogd is, weet je dat de ovulatie binnen één tot twee dagen zal plaatsvinden. Wanneer je kunt beginnen met het meten van je LH-waarde, hangt af van de duur van jouw menstruatiecyclus. Dit verschilt dus per vrouw.

Menstruatie problemen

Waar sommige vrouwen geen enkele problemen ervaren tijdens de menstruatie, kunnen andere vrouwen behoorlijk last hebben van menstruatiepijn. Maar ook andere menstruatie problemen kunnen voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan abnormaal veel bloedverlies of bloedverlies na de overgang. Maar ook kan het voorkomen dat de menstruatie uitblijft. Als dit het geval is, betekent het dat er geen eisprong plaats heeft gevonden en ben je op dat moment dus tijdelijk onvruchtbaar. De redenen achter een uitblijvende menstruatie zijn vaak onschuldig, maar toch wordt geadviseerd om een afspraak te maken met je huisarts.